Moeten standbeelden van historische figuren weg?
Met een grote plons verdween het standbeeld van Edward Colston in een Britse rivier en de beelden daarvan gingen de hele wereld over. Eerder die dag stond de gelijkenis van Colston nog op een sokkel. Omdat hij enkele eeuwen geleden rijk is geworden met slavenhandel, werd zijn standbeeld niet langer getolereerd. Het was krachtige symboliek van de Black Lives Matter beweging. Achter de plons klonken de woorden: “Wij accepteren niet langer institutioneel racisme. Het vereren historische figuren die zich bezighielden met slavenhandel is vanaf nu klaar”.
Ook in Nederland staan standbeelden van historische figuren die in slaven handelden. Door de demonstraties in het kader van Black Lives Matter klonk ook hier de roep: haal beelden van slavenhandelaren weg! Het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen staat ter discussie op de sokkel van Pim Fortuyn kwam “racist” te staan. Als gevolg daarvan kwam er ook tegengeluid. Een aantal voors en tegens die wij inmiddels hebben gehoord.
Het is aantrekkelijk en makkelijk om het leed ergens anders te signaleren en onze ogen de sluiten voor het leed in onze nabijheid. Media, activisten en opiniemakers dreigen blind te worden voor eigen racistische problemen in Nederland door de Amerikaanse sociale en racistische werkelijkheid over te analyseren. Het resultaat is dat de lokale context met haar complexe mechanismes wordt overschaduwd.
Vóór:
Een standbeeld van iemand is per definitie het vereren van die persoon. Standbeelden van historische figuren die aan slavenhandel deden passen niet meer in het straatbeeld van nu.
Tegen:
Het weghalen van standbeelden van historische figuren is geschiedvervalsing. Daarmee ontkennen we ons slavenhandel verleden. Je weet pas wie je bent als je weet waar je vandaan komt.
De standbeelden vertegenwoordigen de verleden tijd, een tijd dat alles anders was.
Niet alleen in Amerika of Nederland maar in veel landen van de wereld. Van wat er in het verleden is gebeurt is niet altijd goed te praten, maar laat het de input zijn voor verandering en het dialoog.
Vóór:
Geschiedenis is meer dan zo’n beeld. Door het weghalen ervan ontken je de geschiedenis niet. Je kiest alleen een andere positie voor die geschiedenis. In plaats van vereren kies je voor onthouden en ervan leren. Dit zou het uitgangspunt moeten zijn. Leren van het verleden voor een betere toekomst.
Tegen:
Standbeelden van historische figuren die ook aan slavenhandel deden zijn geen vereringen van slavenhandel an sich. Hun standbeelden staan daar omdat zij in hun tijd als helden werden gezien. Nu zijn het historische figuren uit wiens verhaal we lessen getrokken hebben.
Ook horen wij alternatieven. “De beelden hoeven niet weg maar er moet wel een plakkaat bij.” “Geschiedenis wordt altijd geschreven door de overwinnaars. Daardoor zijn de standbeelden in Nederland veel te eenzijdig. Vanaf nu moeten er veel meer standbeelden geplaatst worden die de andere kant van het verhaal belichten.”
Wat vind jij?
Bron foto: volkskrant.nl